Sjálfsmyndarleit unglinga
Sterk og jákvæð sjálfsmynd er verndandi þáttur í lífi unglinga, hún dregur úr líkum á áhættuhegðun og eykur hæfni þeirra til að standa með sjálfum sér og taka ábyrgð.
Foreldrar skipta sköpum í þessu ferli ekki með því að móta sjálfsmynd barnsins, heldur með því að styðja við hana, endurspegla hana og trúa á hana.
Samkvæmt þroskasálfræðingnum Erik Erikson snýst þetta þroskastig um átök milli sjálfsmyndar og hlutverkaruglings. Unglingar þurfa að samræma fyrri reynslu og væntingar um framtíðina og finna svar við spurningunni:
„Hver er ég og hvert stefni ég?“
Þeir sem ná að þróa sterka og skýra sjálfsmynd öðlast meiri sjálfstraust og stefnu í lífinu. Aftur á móti geta þeir sem upplifa rugling glímt við óöryggi, félagslega einangrun og aukna áhættuhegðun.
Sjálfsmyndin mótast í gegnum tilraunir, mistök og endurmat. Sumir unglingar prófa mismunandi hlutverk og skoðanir áður en þeir finna það sem passar best við þeirra eigin gildi þetta ferli kallast virk sjálfsleit. Aðrir skuldbinda sig snemma að ákveðinni sjálfsmynd og sýna meiri stöðugleika.
Foreldrar gegna mikilvægu hlutverki í að skapa öryggi til að þessi leit geti átt sér stað á heilbrigðan hátt án pressu eða dómhörku.
Hvað geta foreldrar gert?
Sýna áhuga og virðingu fyrir því hver unglingurinn er að verða.
Mikilvægt er að viðurkenna og styðja leit unglingsins að eigin gildum, áhugamálum og stefnu jafnvel þó hún sé ólík því sem foreldri myndi velja sjálft.Veita öruggt rými til að prófa og rannsaka sjálfsmynd.
Unglingar sem fá svigrúm til að prófa hlutverk og skoðanir án þess að vera dæmdir, finna frekar hverjir þeir eru. Þetta minnkar líkur á að þeir „festist“ í sjálfsmynd sem byggir á pressu frá öðrum.Hlusta af virðingu – ekki með það markmið að leiðrétta eða laga.
Með því að hlusta opinskátt og án gagnrýni geta foreldrar dregið úr tilfinningu unglinga um að þurfa að fela sig eða aðlaga sig að væntingum annarra.Styðja tilfinningastjórnun með samkennd og þolinmæði.
Unglingar eru oft viðkvæmir fyrir félagslegu mati, neikvæðum hugsunum og sveiflum í sjálfsáliti. Þegar foreldrar bregðast við með ró og skilningi frekar en gagnrýni styrkir það sjálfsmynd unglingsins.Bjóða samtal en forðast að ýta.
Að vera til staðar og opinn fyrir samtali – án þrýstings – getur hjálpað unglingnum að tjá sig og vinna úr þeim áskorunum sem hann glímir við í sjálfsleit sinni.